Prostat Kanseri Hakkında Genel Bilgi

ABD verilerine göre prostat kanseri erkeklerde en sık rastlanan kanser olup, kanserden ölümler arasında sıklık yönünden 2. sırayı almaktadır. kanserden ölümlerde birincisi akciğer kanseridir. 2009 yılı verilerine göre yılda 192.280 yeni prostat kanserli tespit edildiği ve prostat kanserinden 27.000 ölüm olduğu bildirilmiştir. Yine aynı araştırmada ABD’de tüm sebeplerle erkek ölümlerinin %3’üne prostat kanserinin sebep olduğu belirtilmiştir. Başka araştırmalarda bir Amerikan erkeğinin hayat boyu prostat kanserine yakalanma riski %17, prostat kanserinden ölüm riski de %3.6 olarak bildirilmiştir. Otopsi çalışmalarında 40’lı yaşlarda ölenlerin 1/3’ünde, 50’li yaşlarda ölen erkelerin 1/4’ünde, 90’lı yaşlarda ölenlerin ise pek çoğunda mikroskobik prostat kanseri odağına rastlandığı bildirilmiştir. Yani bir anlamda erkeklerde prostat kanseri muayene ve tetkiklerle tespit edilebilenden çok yüksek orandadır. Birçok prostat kanserli de kanser dışı sebeplerden ölmektedir. Bu rakamları vermemizin nedeni prostat kanserinin tedavisine gerekli önem verilmezse bazılarının öldürücü olabileceğini, prostat kanserinin yaygınlık derecesinin yüksek olduğunu, bazı prostat kanserlerinin de kişide belirti vermeden ömür boyu sürebileceğini, hatta mikroskobik olarak prostat kanseri var olmasına rağmen birçok insanın başka sebeplerle öldüğünü vurgulamaktır. Genel özellik olarak prostat kanseri sıklığı yaşlandıkça artmaktadır. Her prostat kanseri ölümcül özellik taşımamaktadır, yani bir tedavi gerektirmeyebilir. Buraya kadar anlatılanlardan çıkan sonuca göre, prostat kanseri bir uçta kişinin hayatı boyunca hiçbir belirti vermeyebilen, diğer uçta da sinsice hızla ilerleyip ölüme yol açan geniş bir yelpaze çizmektedir.

Prostat Kanseri Tedavi Yöntemleri

Günümüzde PSA‘nın kullanıma girmesi, makattan uygulanan (TRUS) eşliğinde çok sayıda biyopsi alınmasıyla prostat kanserlerinin %90’a yakını ”lokalize evre”de, kanser prostat dışına çıkmadan tespit edilmektedir. Prostat kanserli bir hastanın eğer ciddi bir rahatsızlığı yoksa ve 10 yıldan fazla yaşayabileceği umuluyorsa radikal tedavi önerilmektedir. Bu tedaviler radikal prostat ameliyatı ya da radyoterapi anlamına gelir. Prostat kanseri için önerilen tedavi yöntemleri çok masum, basit tedaviler değildirler. Hayat kurtarıcı oldukları halde, bazen cinsel güç kaybı, idrar tutamama, aylarca süren bağırsak şikayetleri gibi kalıcı yan etkileri de olabilmektedir. Bu sebeple radikal tedavilerin bundan fayda görecek en uygun hastalara yapılması en doğrusudur. 

Uygun hasta seçimi nasıl yapılacaktır? Whitmore WF Jr 1990’da radikal prostat ameliyatının kimlere gerekli kimlere gereksiz olduğunun önemini ”Kür gerektiğinde bu mümkün müdür, Kür mümkünse bu gerekli midir?” sorusuyla vurgulamıştır. Bu sorunun anlamı ”Bir prostat kanserli de kür, yani tam bir tedavi gerektiğinde, yüksek habislik (kötücül) derecesinde ve yüksek evrede olduğunda, bunu sağlamak mümkün müdür? Sorunun ikinci kısmında da ”Kür mümkün olduğunda, örneğin düşük habislik derecesinde ve düşük evrede olduğunda radikal tedavi gerekli midir?” sorusunu sormaktadır. Burada doğru kararı bilgi ve tecrübesine göre konunun uzmanı verecektir.

Radikal Prostat Ameliyatının Yapılış Teknikleri

I- Perineal RP

Testislerin alt kısmından ameliyat kesisi yapılarak gerçekleştirilir. Radikal prostat ameliyatının ilk uygulanan şekli olup, bu yöntemde ameliyat sonrası idrar tutamama komplikasyonunun yüksek oranda olması, ameliyat kesisinin lenf bezlerini çıkartmaya olmaması, lenf bezlerini çıkartmak için ayrı bir ameliyat kesisi gerektirmesi sebebiyle günümüzde pek uygulanmamaktadır.

II- Açık Ameliyat Tekniği (Radikal Retropubik Prostateknomi, RRP)

En çok uygulanmış ameliyat yöntemidir, göbek altından penis köküne doğru ortalama 8-10 cm kesi yapılarak gerçekleştirilir. Bu yöntemde lenf bezlerinin sağlı sollu çıkarılması için ayrı bir ameliyat kesisine gerek yoktur. Ameliyat esnasında rektum  yaralanması gibi bir komplikasyon olduğu takdirde müdahale, onarım daha kolaydır. Bu yöntemin en önemli avantajlarından biri de cerrahın eli prostat dokusuna, lenf bezlerine değmekte, yani dokunun değerlendirilmesi yapılabilmektedir. Bu çok önemli bir ayrıntıdır. Çünkü cerrahın elinin hassasiyetinin verdiği hissi hiçbir alet sağlayamaz. Laparoskopik veya robotik yöntemlerde bu olmamaktadır, yani cerrahın eli içerdeki organ ve dokulara değmemektedir.

III- Laparoskopik (Kapalı Yöntem) Prostat Ameliyatı

Göbek altı bölgede (pelvik bölge) 5 ya da 6 adet, ortalama uzunlukları 1-1,5 cm olan delikler açıp, buralardan ameliyatta kullanılan aletlerin prostat bölgesine yerleştirilmesi ve sonrasında alınan görüntüye ekrandan bakarak, elle bu aletlerin karın dışında kalan uçlarına yön vererek yapılan ameliyat tekniğidir. Teknik olarak robotik radikal prostat ameliyatına çok benzemektedir.

IV- Robotik RP

Laparoskopik (Kapalı yöntem)  RP’de olduğu gibi göbek altı bölesinde 5-6 delik (port) açarak, buralardan ameliyatta kullanılacak aletler sokularak prostat bölgesine yerleştirilir. Laparoskopik yöntemde bu aletlerin vücut dışında kalan uçları elle yönlendirildiği halde,robotik RP’de vücut dışında kalan uçları ”DA Vinci” denilen robota bağlıdır, robotun kolları da bir bilgisayara bağlıdır, ameliyatı yapan operatör bilgisayardan bu robotu kollarına yön vererek ameliyat işlemini gerçekleştirir. Radikal Prostat Ameliyatında Robotik Cerrahi başlıklı makalemizde robotik cerrahi yöntemi ile diğer radikal prostat ameliyatı teknikleri arasında karşılaştırmalı bilgiler verilmektedir.

V- Kurtarma (Salvage) Radikal Prostatektomi

Lokalize prostat kanserli olup, kanseri için tedavi olarak radyoterapi ya da ameliyat dışı başka yöntemler uygulanan, ancak başarılı sonuç alınamayan hastalarda sonradan yapılan prostat ameliyatıdır. Bu hastaların gördükleri tedavilerin yarattığı sonuçlar sebebiyle yapılan kurtarma radikal prostat ameliyatlarında idrar tutamama, cinsel güç kaybı, ameliyatta çevre organlarda, örneğin rektumda yaralanma gibi komplikasyon ihitmalleri fazladır. Çünkü prostat kanseri için uygulanan radyoterapi ve/veya hormonal tedaviler prostat bölgesinde aşırı yapışıklıklara yol açar. Ameliyat esnasında bu yapışıklıklar ayrılırken de istenmeyen aksilikler, etraf organlarda ve dokularda yaralanmalar olma ihtimali yüksektir.

Bir sonraki yazımız olan Prostat Kanserinde Radyoterapi başlıklı makalemizde prostat kanserinin tedavi yöntemlerinden radyoterapi uygulanışı ve yan etkileri hakkında bilgileri verilmektedir.